"Er það eitthvað í sambandi við svarta dauða"

“Asa sótt” hvað er það? byrjaði sr. Bernharður Guðmundsson þáverandi skólastjóri Skálholtsskóla hvern dag á að spyrja þá fimm hópa fermingarbarna Árbæjarsafnaðar sem um árið sóttu heim staðinn í dagsnámskeið ásamt prestum sínum.    Þessi sena kom upp í hugan í síðustu viku þegar ég fór um eina 6 flugvelli á einni viku.   Ungmennin sem nokkru áður höfðu ruðst út úr rútunni og hlaupið við fót til kirkju þar sem samvera dagsins hófst hafa væntanlega velt fyrir sér hvaða gráhærði “forngripur” þetta væri sem ávarpaði þau í kyrrlátum rökkvuðum helgidómi Skálholtskirkju með þessum orðum hvað er “asa-sótt.”   Mér var litið yfir hópinn og á svipbrigðum þeirra mátti greina textann í laginu “þetta fullorðna fólk er svo skrítið...”   Kannski ekki góð byrjun í huga einhverra þeirra ungmenna sem þarna komu á stað sem sum hver höfðu aldrei komið til áður og vissu ekki hvers var að vænta.  Þá gerist það á miðvikudegi rétt þegar þriðji hópurinn af fimm var nýbúin að koma sér fyrir í virðulegri og hlýlegri kirkjunni.  Kirkjunni sem eins og í fjarlægð sveitarinnar vakir yfir henni langt að séð, að sr. Bernharður fær loks svar við spurningunni, “hvað er asa-sótt?”   Tekið tillit til sögu staðarins og mystiskri kyrrð kirkjunnar með steindum gluggum sínum, kyrrlátu kertaljósum og umfaðmandi sveitinni kann svarið að hafa verið “sótt” til fortíðar.  Slánalegur gaur með úfið dökkt hár rétti upp hönd um leið og hann sagði í “dauðans alvöru”  - “er það ekki eitthvað í sambandi við svarta dauða?”  Það verður sagt Bernharði til hróss  að hann hélt andlitinu.  Hann leiddi ungmennin í sannleikann um að þessi “sótt” ætti ekki frekar uppruna sinn að rekja til myrkra miðalda heldur sótt sem herjaði á í dag.  Það er engin óhult/ur fyrir þeirri sótt.   Hvort það var orðum sr. Bernharðs að þakka eða óútskýranlegri “flauels” líkri helgi og kyrrð Skálholtsstaðar sem tók á móti “asa-sóttugum” ungmennum og prestum þeirra eina dagstund miðjan október mánaðar líkt og fyrir töfra færði okkur á “milli tveggja samsíða heima.”   Birta dagsins var römmuð inn með myrkri morgunsins og húmi kveldsins.  Ungmennin og prestarnir afklæddust einum mesta lesti nútímamanns tímaleysinu -“asa sóttinni.”   Þau voru um stund viðbót af langri og viðburðarríkri sögu Skálholtsstaðar og þjóðarinnar allrar.   Hlýddu á ástarsögu þá sem hvílt hefur í huga íslendinga um aldir. Ástarsögu Ragnheiðar “biskupsdóttur” og Daða Halldórssonar og örlög þau sem ást þeirra skóp þeim.   Þau hlustuðu því “asa-sóttinn” var farin í bæinn hafði fengið sér far með rútunni.   Þau voru kyrrlát eins og logi á kerti á altari.  Kæmi “asinn” til baka um kvöldið með rútunni?   Hugsaði ég þegar ég stóð úti á tröppum kirkjunnar og kyrrðin sótti að mér.   Þvílík auðlegð er kyrrðin annars.   Kyrrðin og þögnin er okkar auðlegð og af henni er nóg.  “Skyldi Ragnheiður hafa svarið rangan eið?” spurði stúlka vinkonu sína þar sem þær klufu lyngt sveitarloftið á leið sinni í síðdegiskaffi.  Fyrr um daginn fengu þau meðal annars að dveljast ein – allveg alein í kirkjunni með sínar bænir - bara þau og Guð almáttugur.   Flest hafa þau hugsað og ein spurði -“treystið þið okkur okkur að vera allveg alein í kirkjunni?”  Efasemdar hljómur fyllti röddina.  Einhver velti fyrir sér hvort komið hefði verið fyrir alsjándi rafeindar auga, það gæti ekki verið að þeim væri treyst.  Eina alsjáandi augað voru augu Guðs sem hvíldu á þessum ungmennum sem afklæðst höfðu “asa-sóttinni” eina dagstund - sem tengist ekki á nokkurn hátt svarta dauða.